Mai ve Siyah - Halit Ziya Usaklıgil

Anılarında ‘en çok beğendiğim romanım’ diye söz ettiği Mai ve Siyah’ta Halid Ziya, kendi kuşağının edebiyat alanındaki yenilikçi görüşleriyle buna karşı çıkan ‘eski’yi temsil eden düşünceler arasındaki çatışmaları; basın hayatı hakkındaki eleştirel düşüncelerini kahramanı Ahmet Cemil’in şahsında dile getirmektedir. Bu yönüyle Ahmet Cemil, bir bakıma Halid Ziya’yı hatta bütünüyle Servet-i Fünun topluluğunu temsil eden bir roman kahramanıdır.

Romana hakim olan diğer bir düşünce ise, bu topluluğun ortak özelliklerinden olan hayal-gerçek veya mai-siyah çatışmasıdır. Ahmet Cemil’in mai kelimesinde ifadesini bulan bütün düşünce, arzu ve ümitleri ‘hayal’i temsil ederken, siyah kelimesi etrafında anlamını bulan yaşadığı hayal kırıklıkları, uğradığı felaketler ve sıkıntılar ise ‘gerçek’ i ifade etmektedir. Zaten roman realizm (gerçekçilik) ve romantizm (hayalcilik) arasında gidip gelmekte hatta romanın çoğu yerinde gerçek ağır basmaktadır.

Enfel Doğan; Mai ve Siyah sayfa 9-10 

Kitabı yayına hazırlayan Enfel Doğan, büyük emek ve çabasıyla romanın dilini eskileri muhafaza ederek günümüzde anlayabileceğimiz şekle getirmiştir.

Siyah üzerindeki Mavi daha güzel olabilir mi?

Hepimizin hayatı Mai ve Siyahtan oluşuyor. Hayatta Mai olmadan yaşanmaz.Yahya Kemal Bayatlı ne güzel anlatmıştır; Deniz Türküsü adlı şiirinde ‘İnsan alemde hayal ettiği müddetçe yaşar’ diyerek...

Dolu rüzgârla çıkıp ufka giden yelkenli!
Gittiğin seçtiğin akşam saatinden belli.
Ömrünün geçtiği sahilden uzaklaştıkça
Ve hayalinde doğan âleme yaklaştıkça,
Dalga kıvrımları ardında büyür tenhalık,
Başka bir çerçevedir, git gide, dünya artık.
Daldığın mihveri, gittikçe, sarar başka ziya;
Mavidir her taraf, üstün gece, altın derya...

Yol da benzer hem uzun, hem güzel bir masala

dizeleriyle başlayan şiir;

Çıktığın yolda, bugün, yelken açık, yapyalnız,
Gözlerin arkaya çevirmeyerek, pervasız,
Yürü! Hür maviliğin bittiği son hadde kadar!..

İnsan âlemde hayal ettiği müddetçe yaşar.

diyerek son bulur.

Hepimizin mavilerinin siyahlarımızdan çok olması dileğiyle…

Bunlar da benim mavilerim...

Mavi Ortancalar

Kızım Melis'in mavi çiçekleri

Kızım Deniz'in mavi çiçekleri